Powojenna konspiracja niepodległościowa była najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Komuniści tępili Żołnierzy Wyklętych z wielką bezwzględnością; uruchomili machinę propagandową dążącą do przedstawienia walczących o wolność Polski jako bandytów, 'zaplute karły reakcji", wrogów Polski Ludowej.
 
Wieloletnie wysiłki podejmowane po odzyskaniu niepodległości przez rodziny Żołnierzy Wyklętych, stowarzyszenia patriotyczne i naukowe, środowiska kombatanckie, dziennikarzy i społeczników przyniosły efekty w 2011 roku, od kiedy dzięki inicjatywie Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, na mocy ustawy Sejmu RP przyjętej 3 lutego 2011 roku – 1 marca obchodzimy jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
 

 
1 marca 2022 r. (Lublin)
 
godz. 9.00 Złożenie kwiatów przy Mogile – Pomniku Zamordowanych na Zamku Lubelskim w latach 1944-1954 (cmentarz przy ul. Unickiej; wejście od ul. Walecznych)
 
godz. 9.30 Uroczystości na placu Zamkowym:

• Apel pamięci, salwa honorowa
• Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą ofiary więzienia na Zamku Lubelskim, a następnie pod pomnikiem Zaporczyków

 
godz. 10.30 Złożenie kwiatów pod pomnikiem przy kościele Św. Michała Archanioła (ul. Fabryczna 19)
 
godz. 11.15 Złożenie kwiatów pod pomnikiem NSZ (rondo NSZ)
 
godz. 11.30 Złożenie kwiatów pod pomnikiem WiN (rondo WiN)
 
godz. 12.00 Msza św. w intencji poległych, pomordowanych i zmarłych Żołnierzy Wyklętych (kościół pw. Świętej Rodziny w Lublinie, ul. Jana Pawła II 11)
 
godz. 13.00 Prelekcja dr. hab. Mieczysława Ryby, prof. KUL – Dziedzictwo Żołnierzy Wyklętych (Dom Akcji Katolickiej, Lublin, ul. Jana Pawła II 11).
 
 
Wydarzenia towarzyszące (Lublin)
 
27 lutego 2022 r. 
godz. 9.00 XI Ogolnopolskie Zawody Strzeleckie o Puchar Żołnierzy Wyklętych (Lublin, strzelnica klubu KS Snajper, ul. Gospodarcza 27
 
28 lutego 2022 r. 
godz. 9.00 Otwarcie wystawy: "Zołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944-1956" (Plac Króla Wł. Łokietka)
 
1 marca 2022 r. 
godz. 11.00 Prezentacja aplikacji multimedialnej "Śladami bohaterów" (XXVIV LO im. cc. mjr. H. Dekutowskiego ps. "Zapora", ul. Lipowa 25)
godz. 17.00 Konferencja popularnonaukowa: "Żołnierze "Niezłomni" - historia i przywracanie pamięci":

• dr Robert Derewenda Dyrektor OIPN w Lublinie ‒ prowadzenie konferencji
• Grzegorz Makus (OBEN IPN w Lublinie) ‒ „Pozostała nam walka - aż do ostatka”. Tadeusz Zieliński "Igła" (1927-1948)

• dr Daniel Piekaruś (OA IPN w Lublinie) ‒ Żołnierze podziemia niepodległościowego na fotografiach zdeponowanych w OA IPN w Lublinie

• Aneta Kołtun (OA IPN w Lublinie) – Represje wobec ludności cywilnej udzielającej pomocy żołnierzom AK-WiN - studium przypadków

• dr Artur Piekarz (OBPiI IPN w Lublinie) – Prace poszukiwawczo-ekshumacyjne na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie w latach 2020-2021

• Łukasz Pasztaleniec (OBPiI IPN w Lublinie) – Prace poszukiwawcze ofiar systemów totalitarnych na terenie Lubelszczyzny w latach 2020-2021 

 
godz. 17.30 Lubelski Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych (Plac Litewski, Pomnik Nieznanego Żołnierza, Plac Zamkowy, Pomnik "Zaporczyków"
 
godz. 20.00 Spektakl: „Zapora. Nigdy się nie poddamy”, scen. i reż. Marcin Wąsowski (LCK ul. A. Grottgera 2. Bezpłatne wejściówki rezerwacja www.lcklubelskie.pl)

 
2 marca 2022 r.
godz. 18.00 Spektakl: „Zapora. Nigdy się nie poddamy”, scen. i reż. Marcin Wąsowski (LCK ul. A. Grottgera 2. Bezpłatne wejściówki rezerwacja www.lcklubelskie.pl)

 
1–4 marca 2022 r. 
Internetowy quiz z nagrodami „Żołnierze Wyklęci - Podziemie Niepodległościowe 1944-1963”, Facebook -> IPN Lublin 

 
1–4 marca 2022 r. 
Mobilna gra miejska: „O wilkach mowa” w aplikacji Actiontrack o przygotowaniach do akcji ekspropriacyjnej oddziału ppor. Stanisława Łukasika ps. „Ryś” (Księgarnia OIPN w Lublinie, ul. Staszica 22 a)
 
8 marca 2022 r. 
godz. 8.30 Otwarcie wystawy: „Kobiety niezłomne” (Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie, ul. Staszica 22a)

godz. 9.00 Sesja historyczna: „Bohaterowie Tacy jak Wy” (Sala Błękitna Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, ul. Spokojna 4):
 

• dr Robert Derewenda, Dyrektor Oddziału IPN w Lublinie ‒ Wprowadzenie
• Grzegorz Makus (OBEN IPN w Lublinie) „Ostatnie Polskie Powstanie”. Zarys dziejów podziemia antykomunistycznego w Polsce 1944‒1956.
• Paweł Skrok (OBUWiM IPN w Lublinie) ‒ „Dzieci, Wolnej, Niepodległej, Świętej”. Przywracanie pamięci o Żołnierzach Wklętych”
• dr Ilona Skibińska-Fabrowska, Dyrektor NBP Oddział Okręgowy w Lublinie - Prezentacja monety NBP Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Zdzisław Broński ps.„Uskok”
• Quiz Kahoot wśród uczestników konferencji

 
godz. 12.00 Msza św. w intencji cc. mjra Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” i jego podkomendnych (Kościół Garnizonowy, al. Racławickie 20)
 

godz. 13.20 Złożenie kwiatów na symbolicznej mogile cc. mjra Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” i jego podkomendnych (cmentarz przy ul. Białej 3 w Lublinie)
 

godz. 13.40 Złożenie kwiatów pod pomnikiem cc. mjra Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” i jego podkomendnych (skwer przed XXIX Liceum Ogólnokształcącym w Lublinie im. cc. mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”, ul. Lipowa 25) 
 

 
Organizatorzy wydarzeń:

• Wojewoda Lubelski - Lech Sprawka
• Marszałek Województwa Lubelskiego - Jarosław Stawiarski
• Prezydent Miasta Lublin - Krzysztof Żuk
• Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie - Robert Derewenda
• Lubelski Kurator Oświaty - Teresa Misiuk
• Dowódca 2 Lubelskiej Brygady Obrony Terytorialnej im. mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” w Lublinie - płk Tadeusz Nastarowicz
• Dyrektor Narodowego Banku Polskiego Oddziału Okręgowego w Lublinie - Ilona Skibińska-Fabrowska

 
Partnerzy: